سؤالات متداول درباره کشت کامبوچا

                          

ازکجا بفهمیم که قارچ درست عمل می کند؟  

 اگر قارچ شما به ته ظرف فرو رفت تعجب نکنید. ممکن است حتی چند روز به همان حالت باقی بماند. قارچ ممکن است قبل از اینکه به دست شما برسد، مدتی در یخچال بوده است و در حال نیمه خواب زمستانی به سر برد. کربن دی اکسیدی که در شرایط گرم و فعالیت مجدد قارچ تولید می شود، آن را به موقع به سطح مایع خواهد آورد. حتی اگر قارچ در ته ظرف باقی بماند، باز قارچ بچه ای به اندازة سطح ظرف و با رنگ مایل به قهوه ای در صورت استفاده از چای سیاه، و مایل به سفید در صورت استفاده از چای سبز، تشکیل خواهد شد.

آیا اندازه و شکل قارچ اهمیت دارد؟  

 خیر؛ مادام که قارچ از یک مادر سالم به وجود بیاید، هیچ مشکلی وجود ندارد. یک تکه قارچ به اندازه 5 تا 10 سانتیمتر مربع به خوبی عمل خواهد کرد. گاهی قارچ بچه ای که از مادر جدا می شود، دارای سوراخی است که توسط حباب هوا و یا پارگی ایجاد شده است. این قارچ نیز بدرستی عمل خواهد کرد.

چنانچه برای مدتی به سفر برویم چه اتفاقی می افتد؟  

 قارچ کومبوچا، چنانچه در مایع کامبوچا و در ظرف در بسته در یخچال باشد به مدت 3 تا 6 ماه در حال استراحت بسر خواهد برد. لازم است فضای خالی بین قارچ و در ظرف وجود داشته باشد.

چند بار می شود از یک قارچ استفاده کرد؟  

حدود 5 تا 6 نوبت؛ زیرا بیش از این تعداد دفعات نمی تواند بدرستی عمل کند. همیشه یک قارچ بچه سالم در یخچال داشته باشید تا در موقع لزوم از آن استفاده کنید.

شنیده ام که طرف صاف قارچ باید رو به بالا باشد. آیا فرق می کند که کدام طرف رو به بالا باشد؟  

 در هر دو حالت قارچ جدید بر روی قارچ قبلی تشکیل می شود. در هر حال پرده های نازک و لزجی در سط زیرین قارچ پدید می آید. بهتر است طرف صاف قارچ رو به بالا باشد.

آیا قارچ نیاز به هوا دارد؟  

 بله، چنانچه کومبوچا را در قفسه گرم نگهداری می کنید در آن را کمی باز بگذارید تا هوا جریان داشته باشد. شیشه را نبندید ولی با پارچه ای روی آن را بپوشانید و با کش محکم کنید. بدون وجود اکسیژن، در جریان تخمیر، قارچ فعالیتی نخواهد داشت و شرایط نامساعد منجر به تشکیل کپک خواهد شد.

وقتی می خواهم به قارچ دست بزنم، آیا باید انگشترهایم را در بیاورم؟  

 این کار ضروری نیست. حتی می توانید قارچ را با قیچی تمیز ببرید و یا آب را در قوری برقی با المنت فلزی بجوشانید. فقط در جریان تخمیر است که نباید از ظروف استیل و یا آلومینیومی استفاده کنید (ظرف آلومینیومی تحت هیچ شرایطی برای استفاده در تخمیر توصیه نمی شود).

آیا زنان حامله و بچه شیرده می توانند کومبوچا بنوشند؟  

  بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. طی این دوره از مصرف کافئین بپرهیزید. بنابراین، می توانید از انواع چای گیاهی مانند مقدار کمی برگ تمشک، گل قاصدک، اقطی و گورگیاه استفاده کنید. از بکار بردن انبه بپرهیزید، زیرا ممکن است منجر به سقط جنین شود.

اگر کامبوچا ترش شد چه می شود؟  

این امر نشان می دهد که بیش از زمان لازم نگهداری شده است. در این حالت قابل خوردن است و ضرری ندارد و می توانید برای مطبوع کردن طعمش مقداری آب و یا آب میوه به آن بیفزایید. دفعه بعد زودتر به سراغ آن بروید. بهترین موقع وقتی است که نه ترش باشد و نه شیرین.

آیا در خلال تخمیر باید در جای تاریک باشد؟  

 برای جریان تخمیر احتیاجی به نور نیست. حتی نور می تواند موجب تأخیر در تخمیر شود. ثابت شده است که انواع قارچهای تک سلولی و ذرات موجود در کومبوچا، نسبت به نور خورشید و پرتو فرابنفش حساس اند؛ بنا براین حتماً آن را در سایه نگه دارید.

وقتی قارچ قادر به ازدیاد نیست چه باید کرد؟   

 ممکن است این اتفاق برای هر کس بیفتد. قارچ خسته می شود و قدرت خود را از دست می دهد و عمل تخمیر به کندی صورت می گیرد، در این حالت قارچ قادر به تکثیر نیست. در چنین وضعیتی شربت حاصل نیز بی مزه است. برای تقویت قارچ می توانید از چای سبز بهره گیرید و یا یک لیوان شربتی که از قارچ شاداب بدست آمده است در ظرفتان بریزید.

آیا کامبوچا یک نوشیدنی الکلی است؟  

  وقتی کومبوچا را کشت می دهید شکر تخمیر می شود که خود باعث پیدایش الکل است. مقدار الکل بستگی به میزان دما و مقدار شکر مصرف شده دارد. با مصرف حداقل شکر یعنی 50 گرم، شربت بعد از 14 روز دارای یک درصد الکل خواهد بود و بعد از 21 روز این مقدار به 3 درصد افزایش خواهد یافت. مصرف مقدار بیشتر شکر (150 گرم) شربت ممکن است بعد از 14 روز تا 2 درصد الکل داشته باشد.

در همان حال ممکن است شربت بسیار ترش شده و قابل خوردن نباشد. با مصرف مقدار لازم شکر یعنی 6 قاشق غذاخوری که معادل 80 گرم برای هر لیتر است و دوره تخمیر 5 تا 10 روز می توان گفت که میزان الکل تقریباً نا چیز خواهد بود. بنابراین می توان شربت را به بچه ها و نوجوانان نیز داد.

آیا می توان خود قارچ را خورد؟  

 این پرسش، بارها و بارها مطرح شده است. قارچ چیزی لزج و به سفتی چرم است! چندان اشتها آور به نظر نمی رسد. خوردن آن هیچ ضرری ندارد. تنها در یک مورد پروفسور لیندنر، محقق آلمانی در مورد خوردن قارچ می گوید که چون توده لزج به آسانی از دیواره روده بزرگ عبور می کند در درمان یبوست مؤثر است. خود قارچ دارای همان خواص شربت است و البته به صورت غلیظتر می توان عصاره قارچ را گرفت و در فروشگاههایی که مواد غذایی بهداشتی می فروشند به معرض فروش گذاشت. اگر عصاره آن را به عنوان دارو می توان بکار برد پس چرا کسی نتواند در صورت تمایل خود قارچ را میل کند؟ ( مطالب بیشتر در بخش کومبوچا در دامپزشکی خواهد آمد)

بعد از تخمیر چگونه باید کامبوچا را نگهداری کرد؟  

 کومبوچا شربت زنده و انرژی زایی است که موجب سلامتی می شود. تخمیر آن با سرعت بیشتری در دمای بالا صورت می گیرد و وقتی در شیشه ریخته و در یخچال نگهداری می شود، روند تخمیر به کندی ادامه می یابد. چنانچه جای کافی در یخچال ندارید شربت را در جای خنک نگهداری کنید. در این حالت ممکن است ترش شود ولی هنوز سالم است. شربت ترش برای کسانی که دارای رژیم لاغری اند؛ بهتر است. در مورد شیشه هایی که برای مدت طولانی نگهداری شده اند، احتیاط بیشتری لازم است، زیرا ممکن است در اثر متصاعد شدن برخی گازها شیشه بترکد.

چه مقدار شربت می توان نوشید؟  

  کومبوچا (مانند روزه داری) برای کبد و دستگاه تصفیه بدن، سم زدا به شمار می آید. چنانچه برای شروع مقدار زیادی از آن را بنوشید، شاید ناراحتتان کند. توصیه می شود که با مقدار کم شروع کنید و مقدار آن را بتدریج افزایش دهید. برای شروع، سه بار در روز و هر بار دو قاشق غذاخوری از آن کافی است. در این صورت، علتی برای بروز ناسازگاری پیش نخواهد آمد. چنانچه به بیماری حادی دچارید و یا بدنتان بیش از حد ضعیف است، بهتر است حتی با میزان کمتری شروع کنید. در این احوال یک قاشق چای خوری سه بار در روز بسیار مناسب است. بعد می توانید مقدار آن را تدریجاً افزایش دهید. احتمال بروز برخی عوارض جانبی از قبیل سر درد، دل درد، تهوع، رخوت، خواب آلودگی، اسهال، یبوست، زدن جوش یا کهیر و نفخ، نزد بعضی افراد محتمل است. به هر حال، اینها واکنشهای موقتی اند و در افراد سالم بین یک روز یا یک هفته از بین می روند. برای مقابله با این ناراحتیها مقدار بیشتری آب بنوشید. کسانی که از قبل ناراحتیهای خاص دارند، چنانچه کومبوچا را با مقدار زیادی شروع کنند ممکن است منقلب شوند. در این صورت بهتر است از پزشک معالج خود راهنمایی بخواهند. قاعده کلی این است که چنانچه واکنشهای شدیدی بر اثر نوشیدن کومبوچا بروز کرد، مقدار آن را بکاهید یا چند روزی مصرف آن را قطع کنید و مجدداً با مقدار کم شروع کنید و کم کم بر آن بیفزایید. آثار نیکوی کومبوچا معمولاً در ضعیف ترین قسمت بدن بروز می کند و اعضای بدن را یکی یکی در بر می گیرد.

پاستور ویدینجر بیش از پنجاه سال کومبوچا نوشید و حتی شربتهایی از کشورهایی نظیر تایوان را نیز امتحان کرد. او پس از چنین تجربه ای گفت: «هر داروی طبیعی به ما زندگی می بخشد. موجودات زنده به بدن ما می رسند، جذب، و از طریق جریان خون در نقاط مختلف بدن پخش می شوند. وقتی من چیزی می نوشم، این عمل به باز کردن دهان و نوش جان کردن آن چیز منحصر نمی شود. اتفاقات زیادی در پی آن بوقوع می پیوندد. اولاً، شربت جزئی از وجود من می شود. معمولاً واکنشی غیر از آنچه انتظار می رود از خود نشان می دهم. کومبوچا قبل از هر چیز بر روح و احساس ما اثر می گذارد. احساس شادی، آرامش و رضایت در ما به وجود می آید. آنگاه نوبت واکنش آگاهی ماست. یعنی، آگاهی ما آنچه را که نوشیده ایم جذب می کند. در این حال، متوجه می شویم که تمرکز و تصمیم گیری برایمان آسانتر شده است. حالا دیگر موضوعهای مهم را فراموش نمی کنیم و آثار نیکوی کومبوچا را عملاً بر روی فعالیتهای مغز و شعورمان مشاهده می کنیم. دست آخر نوبت به جسممان می رسد. حال چگونه می توان راه درست نوشیدن کومبوچا را آموخت؟ هر کس باید شخصاً به جواب برسد زیرا هر فرد به گونه ای خاص واکنش نشان می دهد و احساس متفاوتی دارد. سیستم بدن هر فرد مطابق با اوضاع و احوال خود او عمل می کند. اساس کار را آفریدگار پی ریزی می کند، ولی هر کاری که ما می کنیم با آنچه که دیگری می کند، متفاوت است. شاید مشابهتهای زیادی وجود داشته باشد، ولی همه چیز یکسان نیست. این امر در تعیین میزان مصرف کومبوچا نیز از جانب هر فرد صادق است. در هر صورت باید برای نوشیدن کومبوچا به برنامه منظمی مجهز باشید.

 آیا کامبوچا عوارض جانبی نامطلوب دارد؟   

  کامبوچایی که با چای سیاه یا سبز تهیه می شود، نسبت به خود چای از تأثیر بیشتری برخوردار است. بنابراین تعجب آور نیست که بچه ای که یک استکان کومبوچا می نوشد دچار بی خوابی شود. در بکار بردن انواع گیاهان برای تهیه کومبوچا باید نهایت دقت را بکار برد تا مقدار معینی از هر گیاه استفاده شود.

اگر بعد از مدتی کومبوچا هنوز شیرین بود، دلیل بر تغییر کیفیت آن است. زمانی چنین اتفاق می افتد که میزان دما در دورة تخمیر بیش از حد لازم باشد.

چایی که بکار می برید، چه سیاه باشد و چه سبز و یا اینکه از نواع دیگر گیاهان دارویی استفاده کنید، مهمترین عامل در کشت کومبوچاست، ولی متأسفانه مردم هنوز آن طور که باید متوجه اهمیت آن نیستند. عوارض جانبی منفی کومبوچا به طرز کشت آن مربوط نیست؛ بلکه به مواد بکار برده شده و جریان تخمیر مربوط می شود. انواع گیاهان اعم از دارویی و چای، هنگام تخمیر تغییر ماهیت می دهند. خواص آنها در جریان تخمیر بیشتر و براحتی جذب بدن می شود. باید بدانید با تمام فوایدی که گیاهان دارویی دارند، چنانچه بدرستی مصرف نشوند، ممکن است زیانبار باشند.

مقدار شکر، مدت زمان تخمیر، میانگین دمای دورة تخمیر و زمان و دمای بعد از تخمیر در یخچال، هر یک به تنهایی آثار مربوط به خود را دارد.    

 وقتی با قارچ زنده سر و کار داریم، هر اشتباهی می تواند زیانبار و حتی مهلک باشد. چنانچه تنظیم دما بدرستی انجام نگیرد و یا مایع طولانی تر از حد معمول نگهداری شود، قارچ ممکن است بیش از حد لزج شود. در چنین وضعیتی قارچ را با آب لیمو و یا سرکة انگور بشویید و مجدداً از آن استفاده کنید. چنانچه ضروری نباشد، قارچ را نشویید. همیشه سر ظرف را به اندازه 5 سانتیمتر خالی بگذارید. حتماً باید به ازای هر لیتر آب 80 گرم شکر به کار برده شود.

وقتی قارچ کپک می زند، اصلاح آن دشوارتر است. دمای خیلی کم و یا محیط آلوده می تواند شرایط کپک زدگی را فراهم آورد. در چنین حالتی، شربت را دور بریزید و قارچ را به طریقی که قبلاً ذکر شد بشویید. 10 درصد شربت را از ظرف دیگری که قبلاً تهیه کرده اید استفاده کنید. چنانچه همین یک ظرف شربت را داشتید می توانید از سرکه (سرکه کومبوچا بهتر است) استفاده کنید، بعد از چند روز شربت باید بویی شبیه به بوی میوه و سرکه داشته باشد. این بو علامت خوبی است و بر صحت جریان تخمیر دلالت می کند. نباید بوی کپک زدگی به مشام برسد. البته بهترین راه این است که قارچ را هم دور بیندازید (برای احترام به قارچ آنرا همیشه زیر خاک دفن کنید) و از یک قارچ سالم بهره بگیرید و نکات لازم را بدقت رعایت کنید.

در مناطقی که مگس سرکه یافت می شود، لازم است در ظرف را با ململ بپوشانید. و با کش محکم کنید تا حشرات داخل ظرف نشوند و تخم ریزی نکنند.

توجه: قارچ مرده و نا سالم نمی تواند بدرستی عمل کند و شربت حاصل از آن سالم نخواهد بود.

خودتان کامبوچا درست کنید

دستور تهیه مواد مورد نیاز:

 ۸ پیمانه(لیوان) آب ترجیحاً تصفیه شده و بدون گاز یا آب معدنی (معادل 2 لیتر آب)

 3/4 پیمانه شکر سفید ( ۱۶۰گرم)؛ کم کردن مقدار شکر یا بکار بردن شکر قهوه ای می تواند به قارچ آسیب برساند.

 ۴ قاشق چایخوری چای سیاه یا سبز و مخلوط با گیاهان دیگر؛ یا چهار عدد چای کیسه ای

 یک عدد قارچ سالم کومبوچا

 2 قاشق غذا خوری سرکة سیب یا سرکة سفید که برای بار اول که شربت کومبوچا در دسترس ندارید، استفاده می شود. در دفعات بعد سرکه را حذف کنید و یا یک لیوان معمولی شربت کومبوچا بکار ببرید.

 توصیه می کنیم که برای شروع کار از چای سیاه یا سبز استفاده کنید، و وقتی تجربه لازم را پیدا کردید، گیاهان دیگر را هم بکار بندید.

 روش کار

 برای تهیة یک ظرف کومبوچا به یک کاسه و یا شیشة سه لیتری (15پیمانه) نیاز دارید. چای را در یک قوری و یا کاسة بزرگ بریزید و آب جوش را روی آن بریزید. شکر را به آن اضافه کنید و چندان به هم بزنید تا شکر حل شود.

                                       

 10 دقیقه چای شیرین را دم کنید. سپس چای کیسه ای را از کاسه خارج و یا چای را در کاسه اصلی صاف کنید. بقیه آب را به آن اضافه کنید تا به همان اندازه 2 لیتر آب برسد. بگذارید سرد شود.

                               

 سرکه (برای نخستین بار) و یا شربت کومبوچا از شربت قبلی را به آن اضافه کنید. قارچ را به آرامی درون کاسه و یا شیشه بگذارید. قارچ روی چای شناور خواهد شد ولی چنانچه در ابتدای کار به ته ظرف فرو رفت نگران نشوید. یک طرف قارچ صافتر و احتمالاً کمی کم رنگتر است. طرف صافتر را رو به بالا قرار دهید. سر ظرف در حدود پنج سانتیمتر باید خالی باشد.

                             

  در ظرف را با پارچه ململ یا هر پارچه از الیاف طبیعی باشد بپوشانید و آن را با کش محکم کنید. این کار مانع نفوذ حشرات به داخل ظرف می شود.

                           

 بعد، ظرف را در جایی گرم قرار دهید. دمای مناسب برای تخمیر 23 تا 28 درجه سانتیگراد است. برای اطمینان، از یک دما سنج معمولی کمک بگیرید. قارچ نیاز به نور ندارد ولی وجود گرما و هوا برای عمل آمدن الزامی است. دود سیگار برای آن بسیار زیانبار است. بعد از پنج تا ده روز تخمیر کامل می شود. و شربت کومبوچا آماده مصرف است. البته این دوره زمانی در تابستان و یا دمای بالاتر کوتاه تر خواهد بود. نباید بی مزه و یا زیادی شیرین باشد، در غیر این صورت تبدیلهای لازم در شکر صورت صورت نگرفته و آن را به اسیدهای مفید تبدیل نکرده است. بنابراین، دوباره در آن را بپوشانید و بگذارید یک یا دو روز دیگر بماند. وقتی شربت کمی تند و طعمی شبیه به سرکه پیدا کرد، آماده مصرف است. در این هنگام، با دستهای تمیز قارچ را از داخل شیشه در آورید و در داخل یک بشقاب قرار دهید. خواهید دید که لایة جدیدی روی آن تشکیل شده است.

                                 

 شربت را صاف کنید و در بطری بریزید و حتماً یک مقدار از سر شیشه را خالی نگه دارید. بطریها را در یخچال نگه داری کنید. در غیر اینصورت، عمل تخمیر ادامه می یابد و شربت ترش می شود. حالا از هر دو قارچ مادر و قارچ بچه می توانید برای تهیه نوبت بعدی شربت بهره گیرید. شربتهای داخل یخچال هم آماده مصرف است.

                                        

 قارچ تولید مثل می کند

 در هر نوبت کشت یک قارچ جدید روی قارچ اصلی (بنابر اصل تقسیم یک سلول به دو سلول متساوی) به وجود می آید. دو لایه به آسانی از هم جدا می شوند ولی چنانچه مشکلی در این مورد پیش آمد، یک قیچی کاملاً تمیز بردارید و دو لایه را از هم جدا کنید. از قارچ جدید برای تهیه ظرفی دیگر از شربت استفاده کنید و یا آن را به دوستی بدهید. چنانچه همان روز قادر به آماده کردن کومبوچای جدید نیستید، قارچ جدید را در ظرف شیشه ای در بسته و در مقداری از شربت قبلی نگه دارید. مقدار فضای خالی بین مایع و در شیشه باید باقی بماند. تا هنگام مصرف آن را در یخچال نگهداری کنید. توصیه می شود روزانه سه بار و هر بار 150 سی سی، تقریباً نصف لیوان معمولی، میل کنید. خوردن مقدار بیشتری از شربت هیچ ضرری ندارد. بهتر است برای شروع، مقدار کمتری از شربت میل کنید و بعد بتدریج مصرف آن را به مقدار توصیه شده برسانید.   

          

  دمای مناسب کشت

 مناسبترین دما برای تخمیر 23 تا 28 درجة سانتیگراد، کمی بالاتر از میزان دمای متوسط در همه جای دنیا، است. چنانچه دما بین 14 درجه سانتیگراد، در شب، تا 28 درجه سانتیگراد، در روز، متغیر باشد، مشکلی پیش نمی آید. وقتی دمای اتاق مثلاً 36 درجه سانتیگراد است، بدان معنی نیست که دمای شربت نیز به همان اندازه است. دمای بالا باعث تبخیر بیشتر مایع می شود. در بعضی مناطق حاره گاهی تا 25 درصد حجم مایع طی تخمیر، به علت تبخیر، کم می شود. هنگام تهیه کومبوچا با افزودن سایر گیاهان طبی برای درمان بیماریها باید به این امر مهم توجه کنید. در روزهای اولیه کشت میزان دما بسیار مهم است تا از فاسد شدن شربت جلوگیری شود. در ماههای سردتر سال، می توانید کشت را به ده روز افزایش دهید تا شربتی سالم به دست بیاورید. تغییرات لازم نسبت به مکان و فصلهای مختلف سال صورت می گیرد.

 سایر روشهای گرمادهی

 هوادهی به کومبوچا: قفسه های چوبی خانه بهترین جا برای نگهداری کومبوچاست. در قفسه را اندکی باز بگذارید تا هوا در آن جریان یابد.

 سینیهای گرم کننده: که در دو اندازه مختلف در بازار یافت می شوند.

 کمربند گرم کننده: که دور ظرف پیچیده می شود و در بازار موجود است. گرم کننده هایی که برای گرم کردن ظرفهای نگهداری ماهی بکار می رود.

 ظرف کشت کومبوچا

 مناسبترین ظرف برای تهیه کومبوچا ظرف شیشه ای، چینی، و یا سفالی لعاب دار است. از بکار بردن فلز جداً خودداری کنید زیرا در تماس اسیدهای حاصل از تخمیر با فلز، کنش و واکنشهایی پیش می آید. طعم کومبوچایی که در ظرف استیل تهیه می شود با طعم کومبوچایی که در ظرف شیشه ای تهیه شود، فرق زیادی دارد. چنانچه از ظرف پلاستیکی استفاده می کنید، باید از انواع مرغوب و مقاوم در مقابل اسید باشد. ظروفی که از جنس پلی وانییل و پلی پروپیلن و یا پلاستیکهای ارزان قیمت است، موجب به وجود آمدن تغییراتی در کشت می شود. برای رشد سریعتر قارچ، هرچه سطح وسیعتری داشته باشیم بهتر است. بنابراین، شیشه های کم ارتفاع با قطر زیاد و دهانه گشاد بسیار مناسبند.

                                                

حتماً باید مقداری فضای خالی در ظرف باقی باشد، هر چه ظرف بزرگتر و عمق آن کمتر باشد، عمل تخمیر سریعتر و بهتر انجام می گیرد. برای کشت مداوم می توان از ظروفی مشابه ظروف تخمیر آبجو بهره گرفت. خمره های لعاب دار قدیمی مناسبترین ظروف برای این کار است. 
 

آب خالص و بدون مواد شیمیایی

 آب آلوده از مهمترین عوامل به خطر انداختن سلامت آدمی است. آب پاکیزه و تمیز و عاری از هرگونه مواد شیمیایی لازمه سلامتی است. امروز چنین آبی کمیاب است. به رغم آنچه که اولیای امر می گویند، آبی که از شیر آب مصرف می کنیم، هنوز هم دارای ناخالصی است و آب مصرفی ما از کیفیتی که از جانب کارشناسان توصیه می شود، برخوردار نیست. این ناخالصیها، موادی شیمیایی اند از قبیل کلر و سولفات آلومینیوم و فلوئور که عمداً به آب مصرفی افزوده می شود. سایر افزودنیها از قبیل حشره کشها، علف کشها، کودهای شیمیایی و فلزات در خاک نفوذ می کنند و در لایه های زیرین آن موجب فساد و آلودگی خاک می شود.

 کلر برای از بین بردن باکتریها، بخصوص در شهرهایی که شبکه لوله کشی قدیمی است، به آب افزوده می شود. از آنجا که کومبوچا میلیونها باکتری مفید دارد، باید با آب بدون گاز که در بطریها به فروش می رسد، و یا آبی که بطور کامل تصفیه شده است، تهیه شود. بنابراین، چنانچه دستگاه پالاینده ای، با شیر مخصوص داشته باشید، می توانید از آبی سالم و گوارا برای پخت و پز و نوشیدن بهره مند شوید.

 تخمیر دائم

 در زمانهای قدیم مادر بزرگهای ما خمره بزرگی داشتند که در جایی گرم نگه داری می کردند. آنها همیشه از شربت خمره می نوشیدند و ظرف به طور مرتب با چای شیرین پر می شد.(مخصوصاً در شهر تبریز و شهرهای آذری زبان) این کار همان تخمیر دائم بود.

 تخمیر دائم نسبت به کشت قارچ به روش غربی، برتر است. یکی از فواید آن نوسان کم دمای مایع است، زیرا وقتی مقدار مایع زیاد شود، با تغییر دمای محیط دمای آن به سرعت تغییر نمی کند. علاوه بر آن، روش بالا آسانتر و سریعتر است. بهترین راه برای کشت کومبوچا برای مصرف خانواده روش تخمیر دائم است.

 برای شروع کار یک خمرة 20 لیتری لازم دارید. خمره های سفالی لعاب دار بسیار مناسبند و ظاهری زیبا نیز دارند. ده درصد از کومبوچایی را که از قبل تهیه کرده اید در خمره بریزید و مقدار شکر و آب و چای را نسبت به مقداری که در شیشه کوچک بکار می برید، چند برابر کنید. چنانچه می خواهید 10 لیتر کومبوچا تهیه کنید مقادیر داده شده در دستور تهیه کومبوچا را پنج برابر کنید. چای شیرین سرد شده را در خمره بریزید و شربت کومبوچا و قارچ را به آن بیفزایید. یک تکه کوچک قارچ نیز کافی خواهد بود. ممکن است قارچ به ته ظرف فرو برود. در هر صورت، قارچ جدید در سطح مایع تشکیل خواهد شد. بعد از شش تا ده روز، بسته به میزان دما و مقدار کومبوچایی که استفاده کرده اید، نوشیدنی را بچشید. هرگاه طعمی تند و شبیه آب سیب داشت، شربت آماده است.

 بعد از مصرف ده تا سی درصد از این شربت می توانید سر ظرف را دوباره پرکنید. حتی می توانید تمام شربت را در شیشه بریزید و در یخچال نگهداری کنید و با مقادیر لازم شربتی جدید تهیه کنید. دقت کنید که همیشه چای را بعد از سرد شدن در خمره بریزید. برای ایجاد تنوع در طعم شربت می توانید از انواع چایها استفاده کنید. بچه ها چای زرشک سیاه، میوه نسترن و سایر میوه ها را خیلی دوست دارند. با اضافه کردن انواع گیاهان و میوه ها دنیای شگفت انگیز کشت کومبوچا را کشف خواهید کرد.

جریان تخمیر دائم ساده است و بتدریج راه و رسم کار را یاد خواهید گرفت. تمیز کردن لرت ته ظرف، یک یا دوبار در سال کافی خواهد بود. شیر خمره را باز و شربت آن را خالی کنید. وقتی لرت مانع جاری شدن شربت شد، هنگام تمیز کردن ظرف فرا رسیده است. چنانچه ادویه هایی از قبیل زنجبیل را مستقیماً در خمره می ریزید، لازم خواهد بود هر دو یا سه ماه یک بار خمره را تمیز کنید. در موارد غیر ضروری، قارچ را از خمره بیرون نیاورید. خیلی ها هر هفته قارچ را می شویند. این کار کاملاً غیر ضروری است. این کار ممکن است زیان آور هم باشد و کلر به قارچ شما آسیب برساند. تنها زمانی باید قارچ را بشویید که روی آن کپک زده باشد. حتی بهتر است در چنین وضعیتی قارچ را دور بیندازید و از قارچ تازه استفاده کنید. البته در چنین وضعیتی همه ظرفها را بشویید و با وسایل پاکیزه کار را از سر بگیرید. چنانچه قارچ دیگری در دسترس ندارید، قارچ آلوده را با آب لیمو یا سرکه بشویید.

برداشتن لایه های جدید روی قارچ نیز از کارهای غیر ضروری است. قارچ را به حال خود بگذارید و اجازه دهید بدون دخالت شما به فعالیت خود ادامه دهد. فقط در صورتی که قارچ بیش از حد ضخیم شده و فضای زیادی را اشغال کرده باشد، آن را در آورید و فقط تکه ای از آن را در خمره بیندازید. مهم نیست که کدام طرف قارچ رو به بالا باشد چون در هر صورت لایه جدید در سطح فوقانی قارچ اصلی تشکیل خواهد شد.

در روسیه و لهستان پرورش کومبوچا را دور از چشم بچه ها انجام می دهند و آنها اجازه ندارند درون خمره را ببینند، زیرا قارچ منظره چشم اندازی ندارد و ممکن است باعث دلزدگی بچه ها بشود. افراد مبتلا به مرض قند و عفونتهای قارچی باید از شربتی که قبل از اضافه کردن چای شیرین جدید برداشته شده، مصرف کنند و بخصوص از مصرف بلافاصله از خمره ای که بتازگی سر آن پر شده جداً بپرهیزند. چنانچه دیدید جریان تخمیر آن طور که باید صورت نمی گیرد، یک شیشه از شربت قوی و سالمی را که از دوستی گرفته اید، در خمره بریزید.

                                                    

توجه کنید که شیر بالاتر از سطح لِرت قرار دارد

منشأ قارچ کومبوچا

منشأ قارچ کومبوچا

هیچ کس بدرستی نمی تواند بگوید که منشأ قارچ کومبوچا کجا بوده و چگونه به وجود آمده است، اما می دانیم که بیش از دو هزار سال است، که آدمی آن را مصرف می کند. اصل مطلب این نیست که نخستین بار چینی ها یا کره ایها، ژاپنیها و یا روسها آن را ابداع کردند. اگر دقیقش را بخواهیم، باید بگوییم که کومبوچا در واقع یک قارچ نیست بلکه اجتماعی از چند مخمر و باکتری است. حتی یکی از صاحبنظران آن را گلسنگ توصیف کرده است. ریشة این اسم می تواند ژاپنی باشد که «کومبو» به معنی خزة قهوه ای چای و «چا» به معنی چای است. گیاه شناس معروف، پاستور وایدینگر آن را بدین گونه تعریف می کند. به قول او:

 چای «کومبوچا» نوشیدنی شرق آسیای باستانی است که از اقیانوس به دست آمده است. من به مدت سه سال در جزیرة تایوان مأموریت داشتم. این ناحیة ساحلی جنوب شرقی با اقلیم نیمه استوایی و دوران طولانی مساعد رشد گیاه در طی سال در آنجا، باعث شده است که مناطق وسیعی از این ناحیه زیر کشت چای قرار بگیرد. از این رو این منطقه به عنوان سرزمین اصلی چای شناخته شده است. اولین بار کواوـ پو، نویسندة چینی نام توو و یا چوان را برای نوشیدنی ای که از برگهای این گیاه تهیه می شد بکار برد. امروزه آن را چا می نامند. البته در ناحیة فویکن هنوز هم آن را تی ای می گویند که باعث شده من من کلمة تی به معنی چای انگلیسی را به آن نسبت دهم.

نوع مأموریت من ایجاب می کرد که به جزایر کوموی و ماتسو در نزدیکی ایالت فویکن، سفر کنم. شربت ترش و شیرینی که در آن هوای گرم به من تعارف می شد، بسیار دلچسب و گوارا بود. شدیداً تحت تأثیر آن قرار گرفته بودم. آیا این شرابی بود که طعم چای داشت یا چای مخصوصی بود که طعم شراب نرسیده می داد؟ بعد از نوشیدن این شربت، علاوه بر رفع خستگی به طور غریبی احساس سرحالی می کردم. حس می کردم سوخت و ساز بدنم بهتر شده است و به آرامش دست یافته ام. وقتی راجع به آن سؤال کردم، در پاسخم نام آن را «کن پوچا» نامیدند. بسیار متعجب شدم:«چایی ای که از اقیانوس گرفته می شود» حدود 221 سال قبل از میلاد مسیح، در زمان سلسلة تسین، چای یاد شده به عنوان شربتی که عمر جاودان می بخشید، شناخته شده بود. این چای نامهای مختلفی داشت. یکی از معروفترین آنها «چای خدایی» بود. از این چای برای درمان ناراحتیهای مزمن گوارشی استفاده می شد. همچنین می گویند که در سال 414 میلادی، حکیمی کره ای به نام کومبو آن را برای درمان بیماری امپراطور ژاپن تجویز کرد. «چای خدایی» از طریق کره، از چین به ژاپن آورده شد و در آنجا «چای کومبو» نام گرفت.

                                                  

 کومبوچا در دنیای غرب

 به مرور زمان، این شربت از طریق مغولستان و روسیه به اروپا راه یافت. طی جنگ جهانی اول به علت کمبود شکر، چای قارچ به کلی از بین رفت.

در سالهای 1920 وقتی محققین بررسی خواص قارچ جادویی را آغاز کردند، گزارشهای بیشتری دربارة وجود آن منتشر شد. تحقیقات آنها با آغاز جنگ جهانی دوم متوقف شد. در سالهای 1960و1970 کومبوچا مجدداً به عنوان پادزهری در برابر عادات غلط تغذیه به شهرت رسید. رسانه های غربی موضوع را مطرح کردند. از کارگاساک در روسیه گزارشهایی دربارة مردمی که عمر زیادی می کردند واصل می شد و آن را به مصرف شربت کومبوچا نسبت می دادند. به همین دلیل کومبوچا را «چای کارگاساک» نیز می نامند. گزارش دیگری حاکی از بچه دار شدن یک پیرزن 80 ساله از یک پیرمرد 130 ساله بود.

 قابل قبولترین نتایج تحقیق در دانشگاه امسک در روسیه و در غرب توسط دکتر رودلف اسکلنر به دست آمده است. اکثر روزنامه های آلمان دربارة تحقیق دکتر اسکلنر صحبت می کنند. او اهل آلمان شرقی بود، جایی که کومبوچا از آغاز این قرن توسط افراد معمولی مصرف می شد. او طب را در دانشگاه پراگ فراگرفت و به قارچ کومبوچا برای اولین بار در صومعه ای برخورد کرد. او طی جنگ جهانی به کشت قارچ یاد شده پرداخت و تحقیقات علمی خود را بر اساس آن انجام داد. در سالهای 1960، تحقیقات خود را در نشریات علمی منتشر کرد که نتیجة آن افزایش آگاهی دربارة خواص درمانی و تقویتی کومبوچا بود. دکتر اسکلنر کومبوچا را برای درمان بیماریهای دیابت، فشار خون بالا و اختلالات گوارشی، شکمی و دفع و همچنین رماتیسم و نقرس، با موفقیت تمام بکار برد.

دکتر اسکلنر محدودة کاری خود را بر درمان سرطان متمرکز کرد و کومبوچا را در این برنامه گنجاند. روشهای درمانی او چندان با توفیق همراه بود که بیشتر پزشکان به پیروی از او پرداختند. امروزه یک کمپانی به نام او، شربت و قطرة کومبوچا تولید می کند. زمانی که استفاده از کومبوچا برای درمان بیماران سرطانی توسط دکتر ورونیکا کارستنز، همسر رئیس جمهور اسبق آلمان علنی شد، شربت یاد شده به صورت داروی شفابخش پرطرفداری درآمد. دکتر اسکلنر و دکتر کارستنز کومبوچا را به عنوان مکملی بر سایر درمانها به بیماران سرطانی خود توصیه می کردند.

 وقتی معلوم شد رونالد ریگان، رئیس جمهور اسبق ایالات متحده دچار سرطان شده است، گزارشهایی مربوط به درمان او تحت الشعاع موضوعهای مهم سیاسی قرار گرفت. گونتر فرانک، محقق و نویسنده می گوید که ریگان از طریق مطالعة زندگینامة الکساندر سولژ نیتسین نویسنده و برندة جایزه نوبل با کومبوچا آشنا شد. در سال 1952 پزشکان تشخیص داده بودند که سولژ نیتسین دچار سرطان شده است و در سال 1953 او در بخش سرطان بیمارستانی در تاشکند بستری و معالجه شد. در پی این اطلاعات، قارچی از ژاپن برای ریگان آوردند و او روزانه یک لیتر از شربت آن را می نوشید. سرطان او در همان حد متوقف شد و توانست دورة ریاست جمهوری خود را به پایان برساند. دکتر رابرت. ای. ویلنر امریکایی در کتاب خود با عنوان «درمان سرطان»، از کومبوچا به عنوان درمانی مؤثر یاد می کند.

مهاجرین آسیا و اروپای شرقی قارچ کومبوچا را به غربیها شناساندند. امروزه پزشکانی که بیماران مختلفی را با کومبوچا درمان کرده اند، معتقدند که نه تنها مصرف کومبوچا برای بیماران مفید است بلکه مصرف همزمان آن با داروهای شیمیایی نتایج درخشانتری به بار می آورد.

 به نظر آقای خوزه پرکو، یکی از پیشکسوتان مصرف کومبوچا، تهیة کومبوچا از چای سبز، نسبت به چای سیاه از ارزش درمانی بیشتری برخوردار است. آقای پرکو با بهره گیری از انواع میوه ها و گیاهان طبی (که عصارة برگ انبه هندی یکی از آنهاست) توانسته است کومبوچا را مدت طولانی تری نگهداری کند. ناگفته نماند که مصرف نگهدارنده های مصنوعی باعث ترش شدن این نوشیدنی می شود.

                                            

 نامهای متعدد کومبوچا

 به کومبوچا و شربتی که از آن تهیه می شود نامهای متعددی نسبت داده اند. جالب اینجاست که در ترکیب بیشتر این نامها از کلمة قارچ استفاده شده است، در حالی که آنچه در حقیقت ما در اختیار داریم یک قارچ نیست.

 در زبانهای گوناگون نامهایی چون گل روسی، ژلة روسی، قارچ روسی، قارچ ژاپنی، اسفنج ژاپنی، مادر روسی و قارچ شراب هندی برای آن بکار رفته است. قارچ خارق العاده، قارچ جادویی، قارچ قهرمان، قارچ طول عمر و ژلة نقرس از جمله دیگر نامهای آن بشمار می آیند.

 رویهم رفته نام کومبوچا احساس تندرستی را القا می کند و به عنوان درمان اکثر بیماریها تلقی می شود. نامهایی که برای شربت حاصل از قارچ بکار می رود، با طعم آن مرتبط است. این شربت را به نام چای آبجو، چای شراب و چای سیب زمینی نیز می شناسند. در فرانسه، نام اکسیر طول عمر به آن داده شده است که قطعاً به خاطر تأثیری است که بر مصرف کنندگان داشته است.

 هر طوری که کومبوچا را بنویسیم و بخوانیم، مهم نیست. به عقیدة دکتر اسکلنر، دکتر وینز و دکتر کارستنز این خود کومبوچاست که حرف اول می زند. دکتر آلکس مایکسنر  یکی از قارچ شناسان معروف آلمان در کتاب خود تحت عنوان «پرورش قارچها» آن را کومبوچا (combucha) می خواند. در عین حال این ندا را می دهد که تمام فرآورده های کومبوچا از کیفیت یکسانی برخوردار نیستند.

 کومبوچا چیست؟

 کومبوچا ترکیبی از تعدادی باکتری و مخمرهایی با شیوة پرورش مخصوص است. این موجود زنده چای شیرین شده را تخمیر می کند و چای کومبوچا را به وجود می آورد. طعم گوارای آن احساس شادابی به آدمی می دهد. مقدار مخمر موجود در آن باعث می شود که حتی بعد از ریختن در بطری کماکان فعال باقی بماند. امروزه، آن را وسیله ای برای پیشگیری از بسیاری بیماریها می شناسند.